"Je moet niet tekenen wat je denkt dat er is of moet zijn, enkel wat je echt ziet" zei mijn leraar waarnemingstekenen destijds tijdens de opleiding voor leraar plastische opvoeding. De fijnbesnaarde man, aan wie ik nog regelmatig terugdenk, leerde ons zo, mogelijk zonder het zelf te beseffen, een boeddhistische wijsheid van formaat. We gaan er meestal vanuit dat wat we denken over de wereld rondom ons inderdaad de werkelijkheid is. Conceptualiseren heet dat. Maar het is enkel door echt te leren zien naar de dingen 'zoals ze zijn' dat we onszelf doorzicht en uiteindelijk inzicht verschaffen. Ons denken wordt te zeer vertroebeld door onze emoties, verkeerd aangeleerde gewoontes, ons egocentrisme.

Zien kan je ook zonder je ogen te gebruiken en wordt dan visualiseren door te 'kijken in jezelf' of contact te maken met de oerenergie waarvan we deel uitmaken. Alles is tenslotte verbonden met mekaar en ontstaan uit het immer uitdeinende heelal (al zullen we het nooit weten, we kunnen er redelijkerwijze van uitgaan dat er ook parrallelle universums bestaan). We zijn geboren uit de moederaarde zoals Permeke de mensen schilderde in aardekleuren, als opgetrokken uit de Vlaamse klei of uit boomstronken gekapt. Wonderlijk en fascinerend allemaal maar voor een groot deel onbegrijpelijk. We hoeven het ook niet allemaal te begrijpen. Onze hersencapaciteit is daarvoor te miniem. Maar dit mag ons niet beletten ons verbonden te voelen, respect en mededogen te ontwikkelen en dankbaar te zijn. Gedegen inzicht leidt tot 'weten' dat vanuit het 'da-sein' komt, het centrum, de kern, zonnevlecht... of hoe je het ook wil noemen. Dit 'weten' kent niet het geloven en twijfelen, welke dualistische concepten van het brein zijn. Geloven in iets houdt steeds de mogelijkheid in zich dat datgene waarin je gelooft ook mogelijk niet bestaat of niet waar is.
Dus: laten gaan onze gedachten, onze ego-gerichtheid, wel trachten op te gaan in het geheel van de dingen, zoals ze zijn.

Mijn astrologisch teken behoort tot de groep van 3 aardetekens (ik voel me niet prettig in een vliegtuig maar wel in dit stukje aards paradijs). Mijn verblijf in Wat Suan Mokkh geeft zeker een meerwaarde aan mijn spirituele reis. De eenheid met de natuur werkt verhelderend.
Maar ook: tijdens het chanten voor de lunch dacht ik -wat zit die non toch steeds naar de anderen te kijken?- terwijl ik naar haar keek... De weg van de Dharma is lang maar lang niet altijd makkelijk.