De tekeningen die ik gisteren op deze blog geplaatst heb dateren nog van mijn voorlaatste verblijf in Vietnam, net voordat ik voor mijn jaarlijks familiebezoek en winterretraite naar België en Nederland was weergekeerd. Mijn excuses voor de wat primitieve beeldkwaliteit van de afdrukken. Nog altijd een relatieve 'digibeet' zijnde, slaag ik er maar niet in me voldoende te interesseren (of er gewoonweg de tijd voor te nemen) om de vele mogelijkheden van dit IT- medium ten volle te benutten. Het maken van de tekeningen zelf vind ik des te boeiender. Hierbij had ik niet meteen meer echt artistieke ambities voor ogen. De tijd dat ik mezelf wilde bewijzen als artiest heb ik definitief achter me gelaten. Enig inzicht in de kunstgeschiedenis laat ons al te vaak kennis maken met bekende artiesten die er, -vanuit hun grote ego-gerichtheid en creatieve, passionele gedrevenheid-, geen graten in zagen hun omgeving en geliefden compleet leeg te zuigen. Elk kunstwerk, hoe geniaal ook, is en blijft 'in tijdsspanne' gezien, betrekkelijk onbelangrijk want ooit gedoemd om te verdwijnen. Kunst bedoeld om eeuwig te overleven, is een zoveelste uiting van de menselijke verdwaling. Van het onvermogen om zich de universele wetmatigheden, niet via verstandelijke vermogens maar via inzicht, te verwerven. Elk menselijk wezen is naakt geboren en zal niets tastbaars meenemen over de grenzen van zijn bestaan. Niet zozeer wat we gemaakt hebben, eerder de wijze waarop we dat gemaakt hebben en dus wie we geweest zijn, zal bepalen hoe we die grens oversteken.

Deze tekeningen zijn, net als de reeds eerder gepubliceerde op deze blog (waarbij ik nog kon genieten van de professionele ondersteuning van mijn zoon Ward), onmiddellijk met zwarte gelpennen op papier gezet. Ik maak hierbij geen gebruik van voorafgaande potloodschetsen die je nog kan corrigeren, een uitdaging die ik me telkens opnieuw opleg bij wijze van het trainen van intense concentratie. Hierdoor kan ik het me niet veroorloven al te grove, tekenkundige fouten te maken. Een procédé dat nog bemoeilijkt wordt door het feit dat ik zowel het detail als het geheel niet uit het oog wil verliezen. Voortdurend bepaalt de tekening zelf welke creatieve oplossingen zich in de loop van het proces aandienen. Waar begin je mee? Met de voorgrond of de achtergrond? Wat is je vertrekpunt en waar wil je uitkomen? Dit herken ik vanuit mijn 'vorig leven' als schilder, toen ik in België nog over een atelier kon beschikken en grote schilderijen maakte in olie- of acrylverf. Als kunstenaar vertrek je meestal vanuit een vooropgesteld idee, maar gedurende het werkproces gaat het schilderij enigszins zijn eigen leven leiden. Vanaf dat magische moment ontstaat er een speciale interactie. Als artiest heb je dan de keuze, of je blijft koppig je wil opdringen of je gaat de creatieve dans aan. Verder in dit bericht wil ik terugkomen op dit belangrijk gegeven. Dit alles kaderen in een veel groter geheel waarin het hele universum zelf het echte kunstwerk betekent, en wij de kleine -zei het eveneens waardevolle- pionnen zijn die de dans hiermee moeten leren aangaan.

Landschapsschetsen en stadsgezichten maak ik steeds naar directe waarneming, vaak gewoonweg zittend aan een terrastafeltje (in de schaduw!) dat me geen al te grote rugproblemen oplevert. Te laag, en dus gebukt zitten tekenen, zou een volgehouden concentratie onmogelijk maken. Niet zelden trekt dit de aandacht van aanwezige toeristen of bedienend personeel. Op zichzelf heb ik daar nooit een probleem mee gehad, maar om te vermijden dat dit zou uitmonden in een lang gesprek dat me het verder werken belet, zonder ik me meestal wat af in een uithoek. Dit kan mijn oorspronkelijke keuze van een boeiende invalshoek beperken, maar uiteindelijk is het onderwerp zowel als het eindresultaat, ondergeschikt aan de concentratieoefening. M.a.w. het werk zelf is een doel op zich, een goed resultaat is meegenomen. Letterlijk alles kan tot onderwerp dienen. Tot hiertoe heb ik nog maar een enkele maal een aandachtige bewonderaar mogen ontmoeten die meteen mijn bedoelingen inzag, en kon zien aan mijn afgewerkte tekeningen dat ze zonder voorafgaande potloodschets op papier waren gezet. Uit het fijne gesprek dat zich hieruit ontspon, bleek de jonge Fransman zelf niet onaardig te tekenen. Zijn schetsboeken vertoonden opvallend veel gelijkenissen met mijn werk, zei het dan dat hij grootmoedig toegaf niet zonder deze voorafgaande potloodschetsen te kunnen werken. Mijn jongste zoon Senne heeft recentelijk zijn 'Master in Arts' behaald. Ook hij beseft dat het niet louter om mooie plaatjes gaat  Hij heeft een duidelijke visie, daarom niet altijd strokend met de mijne, maar we begrijpen mekaar. Mooi! 

Voor portrettekeningen maak ik gebruik van fotomateriaal. De huidige conditie van mijn ogen -bril op, bril af bij zicht van kortbij of veraf- laat portrettekenen naar levend model niet meer toe. Nu ligt het ook vrij gevoelig om aan lokale mensen te vragen om, op zijn minst, een half uur stil te zitten. Al zeker niet wanneer ze de taal, of de bedoeling, helemaal niet begrijpen. Daar er weinig interessante fotoboeken met lokale figuren voorradig zijn, en mijn kleine fotoapparaatje zo zijn beperkingen kent, gebruik ik hiervoor vaak ansichtkaarten. Niet ideaal, maar het functioneert.
Al met al is het de bedoeling illustraties toe te voegen aan deze blog, waarvan ik later mogelijk de beste publicaties kan bundelen in bescheiden boekvorm. Aangezien ik mijn huidig tekenwerk niet ten gelde wil maken, kan dit later een bescheiden, financiële bron worden waarmee ik mijn toekomstige, persoonlijke projecten zoek te ondersteunen.

Waar het mij echter voornamelijk om gaat, is het doorgeven van de inzichten in de Dharma. Niet om belerend te willen zijn of vanuit een soort missionarisroeping. Dat zou sowieso tot niets leiden. Laat het niettemin duidelijk wezen dat in deze alsmaar polariserende wereld, het belangrijke inzicht van de eenheid van alle dingen, nooit mag onderschat worden. In dit totaalplaatje kunnen we geen onderscheid in belangrijkheid maken tussen detail én geheel. Tussen individu en maatschappij. Het geheel bestaat uit details, en in het detail leeft het geheel. Thich Nhat Hanh beschrijft dit magistraal wanneer hij stelt dat je in een eenvoudig dauwdruppeltje de gehele kosmos kan herkennen. Volgens de zen-interpretatie, kan je in het ene het vele ontdekken, en andersom. Het gaat hierbij nooit om hoe wij dit verstandelijk kunnen begrijpen. Het blijft een dwaal- en dwangidee om de dingen te zien in een onderscheid tussen 'wij' en 'zij'. Tussen onze zogenaamde innerlijke en uiterlijke wereld.  Tussen onze persoonlijke karma-verantwoordelijkheid en wat ons zogezegd toevallig, of als een straf van een denkbeeldige godheid, overkomt.
Ga even stil zitten -volkomen niets doen- en vergeet al je zorgen en gedachten aan gisteren en morgen. Sluit -al dan niet- je ogen maar ervaar dat je geest geen fysieke beperkingen of grenzen kent. Ervaar dat je geest één is met alles. Dat elke gedachte die in je opkomt enkel maar een lege luchtbel is, zo verschenen-zo verdwenen.
Eenmaal je dit persoonlijk ervaren hebt, ga je de wereld rondom je anders bekijken. Je aandacht en bewustzijn gaat zich voortdurend en op alles richten. Achteloosheid verdwijnt en maakt ruimte voor geconcentreerdheid. Het besef dat je moet meespelen, dansen als het ware met en rondom alles wat zich afspeelt, zonder het sowieso allemaal naar je eigen hand te willen zetten. Je begint creatief te worden door op allerhande situaties mee in te spelen. Je vindt je eigen creaties niet meer zo belangrijk, zo wereldschokkend, maar begint ze in te passen als een antwoord op het mooie dat je beroert. Je vult jezelf niet meer op door je omgeving leeg te zuigen.

Wij, en alleen wijzelf, zijn verantwoordelijk voor onze gedachten, woorden en daden. Hierdoor geven we de universele energie een bepaalde lading mee die zich, vroeg of laat maar vooral wanneer de juiste condities en omstandigheden samenvallen, zich weer naar ons keert. Letterlijk niets in het universum is onrechtvaardig, het streeft gewoonweg voortdurend naar evenwicht.
Ik ben maar een klein tekenaartje, misschien redelijk begaafd, maar samen met mij zullen al die grote talenten hetzelfde lot ondergaan. Mogelijk zal ik in een volgend leven nog eerder en nog beter kunnen tekenen. Maar bovenal wil ik nog meer een waardevolle mens worden. Daar wordt met vallen en opstaan aan gewerkt.

Tot slot wil ik hier nog iets aan toevoegen: ik voel me deze dagen behoorlijk opgewekt. Phuoc, de straatarme Vietnamese studente die ik vier jaren financieel heb ondersteund, en uiteindelijk tot een Batchelor-graad in de Engelse taal heb kunnen begeleiden, heeft recentelijk een interessante en goedbetaalde job kunnen bemachtigen. Niet eenvoudig in Vietnam waar veel gegadigden maar weinig uitverkorenen rondlopen. Via een informatie van een goede Vietnamese vriend en leeftijdsgenoot, heb ik haar kunnen verwijzen naar een recent opgestarte resort, vlakbij Phuoc's ouderlijke woonst. Deze joint-venture met gemengd Australisch-Vietnamese eigenaars, biedt haar uitzonderlijk goede werkcondities en een eerlijke verloning aan. Daarnaast krijgt ze gratis een hotelkamer -met aircon- en zonder kosten voor water en elektriciteit aangeboden. Het vervoer van en naar haar werkplaats is voor rekening van de werkgever, ze krijgt 8 vrije dagen per maand en de mogelijkheid om in te tekenen op een internationale cursus die haar vaardigheden verder kunnen helpen ontwikkelen. Begrijpelijkerwijze is ze momenteel in alle staten en zal ik er niet direct veel meer van horen. Hoeft ook niet. Mission accomplished.