In gesprek met Robert, de Nederlander die samen met zijn Cambodjaanse vriendin het restaurantje in Kampot runt waar ik graag ga eten en werken, hadden we het over de stemkleur van mensen. Als gewezen eigenaar van een platenwinkel in Nederland is hij een fervent muziekliefhebber én kenner, en dus hadden we een interessant gespreksonderwerp.
Ik vertelde hem over een stempsychologe die ik ooit in een radio interview boeiende zaken hoorde vertellen. Volgens haar kan je heel wat karaktereigenschappen waarnemen achter deze stemkleur van mensen. Dat maakte een behoorlijk indruk op mij want ik ben steeds heel gevoelig geweest aan dit gegeven. Zo werd ik, bij het allerprilste contact met Lieve, die later mijn vrouw is geworden, onmiddellijk gecharmeerd door haar stem. Mensen met een stemgeluid dat snijdt als een scheermesje  bv, zal ik eerder trachten te mijden, of niet langer dan noodzakelijk contact mee onderhouden.
Verder in de loop van het gesprek ging het over de eenheid van alle dingen. Want net als de stem, die een onderdeel is van het hele holistische geheel dat ons lichaam en geest uitmaakt, is letterlijk alles met mekaar verbonden. In een dauwdruppeltje kan je het hele universum herkennen, en andersom.

Ik vertelde Robert dat er naast de klassiek Chinese accupunctuur, ook de van oorsprong Franse oor-accupunctuur bestaat. Daarbij beschouwt men de vorm van het oor als een omgedraaide foetus. Als je hiernaast het gegeven legt dat de vroegere piraten (die uiteraard nog nooit gehoord hadden van deze medische techniek) een gaatje prikten in hun oorlelletje, en er dan een ring door staken om het open te houden, dit deden om beter in de verte te kunnen puren, gaat er toch wel een lampje branden. Blijkbaar wisten zij perfect het plekje op het oor te vinden dat overeenstemt met het punt dat correspondeert met de ogen.
Maar er bestaan meerdere voorbeelden waaruit we, op een bevattelijke wijze, die eenheid van alle dingen kunnen opmaken. Ook de voetzolen worden zo in kaart gebracht bij de voetreflex-therapie. In Bangkok zag ik een dergelijke, prachtig uitgewerkte kaart aan de muur hangen van een massagesalon.

Het heeft me vroeger sterk aangesproken toen ik een wijze historicus hoorde uitleggen dat, in de geschiedenis van de mensheid, er zich ingrijpende evoluties (lichamelijke mutaties en evoluties zowel als grote veranderingen in de opvattingen en denkwijze van mensen) simultaan maar onafhankelijk van mekaar hebben voorgedaan, zelfs bij delen van de wereldbevolking die in die tijd onmogelijk met mekaar in contact konden zijn gekomen. Het is niet de bedoeling om hier verder, technisch over in detail te gaan, -het is niet mijn expertise-, maar dit gegeven wijst in ieder geval op het feit we de eerder aangehaalde eenheid binnen het individu kunnen uitbreiden naar de gehele mensheid. Een letterlijke verschil in afstand, in kilometers uitgedrukt, maakt hierbij blijkbaar niets uit. Misschien moeten we hierin het gelijk van de Boeddha's leringen bevestigd zien, dat de dualiteitsgedachte slechts een conceptuele constructie van ons denken is, die ons -onwetend of verblind- opsluit in egocentrische waanbeelden en illusies.

De Belgische sinoloog en professor-emeritus van de katholieke universiteit in Leuven, Ulrich Libbrecht, schrijft in zijn boek 'Met dank aan het leven' dat het monotheïstisch gedachtengoed van de rooms-katholieke kerk een serieuze verantwoordelijkheid draagt in de historische verloedering van het milieu. De mens, verondersteld als hoofdcreatie van de schepping, verkreeg aldus het recht van heerser van de aarde. Hij mocht bijgevolg alle ondergeschikte elementen van die schepping, naar goeddunken en welbevinden, naar zijn hand zetten. Het blijft een gevaarlijke 'verdwaling' al het kwade op aarde makkelijkshalve toe te schrijven aan een soort duivel -buiten onszelf-. Dit soort denken stimuleert allerminst het inzicht dat wij, en enkel wijzelf, verantwoordelijk zijn voor onze gedachten, woorden en daden. Als je de mens het morele recht verleent zich 'boven' iets te stellen, creëer je onvermijdelijk ook een beneden. God en duivel, goed en kwaad, hemel en hel, boetedoening en beloning....allen slechts dualistische concepten die de natuurlijke eenheid van alle fenomenen niet inzien. Als we er logischerwijze van uitgaan dat het ons gekende universum het gevolg is van een big-bang, -wie wil daar nog aan twijfelen?- en er zich sindsdien een onmeetbare expansie van fragmenten is gaan voordoen waarvan de aarde slechts een minuskul onderdeeltje is, en deze explosieve fragmentatie zich ook verder op onze planeet heeft voorgedaan, waarvan wij dan weer een miniem onderdeeltje zijn, dan volstaat het om de hele beweging terug naar de oorsprong te maken en te besluiten dat letterlijk alles uit één en dezelfde energie ontstaan is. Simple like that.

De zogenaamde wetenschappelijke 'verlichting' van de renaissance, die zich eerder wilde ontdoen van een al te grote religieuze inmenging en dominantie, heeft weliswaar de mensheid nieuwe en wonderlijke inzichten gebracht, maar heeft evenzeer -vanuit ecologisch standpunt- boter op het hoofd. Onze westerse, allopathische geneeskunde heeft de mensheid heel wat goede zaken aangeboden maar blijft problemen symptomatisch benaderen. Heb je een probleem aan de maag, dan schrijft de dokter je wel een pilletje voor, voor de maag.
Homeopathie, die veeleer uitgaat van de mens als holistisch geheel, krijgt nog steeds geen officiële erkenning. Al is het zelfs geweten dat ze ook bij dieren werkzaam is en men bijgevolg moeilijk het 'placebo-effect' kan inroepen.
We kunnen ons de vraag stellen hoeveel de -zo geprezen- wetenschap eigenlijk 'weet'. Kunnen wij überhaupt weten (of dus onze beperkte verstandelijke vermogens aanboren) om -pakweg- te bevatten wat een boom nu eigenlijk doet groeien?
Onze breinfuncties maken deel uit van de vijf aggregaten die de Boeddha zag als het geheel dat een mens tot mens maakt: vorm (lichaam), waarnemingen, gevoelens, mentale formaties (gedachten, volitional activities) en bewustzijn. Achter geen enkele van deze vijf 'bundels' kunnen we een inherent, consistent of blijvend 'ik' vinden. Was dit wel zo, dan zouden we die kunnen sturen of naar ons hand zetten. Maar we kunnen absoluut niet eigenhandig sturen wat er met ons lichaam gebeurt (althans niet het feit van veroudering, aftakeling en sterven), evenmin wat we graag zouden willen voelen, waarnemen, denken of bewust van worden. We ondergaan al deze functies en kunnen ze hooguit leren inzien en aanvaarden. Wanneer we sterven, verdwijnen ze zoals ze ooit tot ontstaan zijn gekomen, ook ons brein.
Volgens de Boeddha is leven niets anders dan in het bestaan komen, leven, aftakelen, sterven en weer in het leven komen, om deze hele cirkel van samsara opnieuw te ondergaan. Dit wiel blijft maar draaien totdat we de uitweg vinden om dit onvermijdelijke lijden te laten stoppen. Dit is de verlichting (het nirvana) die voor eenieder bereikbaar is mits het doorgedreven oefenen van het achtvoudige pad van wijsheid, moraliteit en meditatie. De enige wijze om ons verder te ontdoen van karma, wat eigenlijk gewoon 'actie' betekent. Het komt erop neer geen karma meer te verwekken.


Verder bordurend op voorgaande bevindingen kunnen we met relatieve zekerheid stellen dat, wanneer we onze moederplaneet aarde blijven misbruiken (omdat we onze eenheid daarmee niet aanvoelen), we tevens een niet onbelangrijke invloed uitoefenen op het ons omringende universum. Wanneer het misgaat met de aarde, heeft dat ook zijn gevolgen ver daarbuiten. Als er zich steeds meer en heviger natuurrampen voordoen, hebben die evenzeer een oorsprong in de veranderende bewegingen op en rond de zon, de maan en planeten rondom ons. Recentelijk neemt men zwaardere, zogenaamde zonnestormen of winden waar. Die op hun beurt weer invloed uitoefenen op wat zich op de aarde afspeelt. Letterlijk alles is met mekaar verbonden. De mens kan zich onmogelijk onttrekken aan de gevolgen van zijn gedrag.

Sta me toe even vertrouwelijk te worden: ik word somtijds -vaker dan me lief is- bijna letterlijk verscheurd tussen wat ik voor mezelf graag zou willen, en wat ik besef als zijnde heilzaam voor anderen. Ik ben een man die alleen leeft en rondtrekt. Het behoeft geen tekeningetje om duidelijk te maken dat ik me regelmatig alleen en eenzaam kan voelen. Vaak de tederheid van een vrouw mis. Graag wil ik hier aan toevoegen dat ik in moeilijke momenten veel steun ondervind in de woorden van één van mijn leraren, Tenkei Roshi. Hij vertelde ons tijdens een dharma-toespraak over zijn grote voorbeeld, Maezumi Roshi, die het woordje 'alone' heel natuurlijk kon opsplitsen in 'all one'. Heel wijs. Heel toepasselijk me dunkt.

Het is en blijft een klassieke uitspraak -waarvan ik de auteur niet ken-:
"It's a good man's destiny to travel alone all along the path."
Ik voeg hier graag aan toe:
"But when he could leave something substential behind in the hearts and minds of those he encountered underway, his journey surely will bring him somewhere."